ژوند هیڅکله هم اسانه نه دی، په ځانګړې توګه د هغو کسانو لپاره چې په یوې عامې خو په عجیبه ناروغۍ اخته وي چې په طبي ژبه ورته موشن سکنس وایي. کله چې ځینې خلک په موټر، کښتۍ یا الوتکه کې د سفر پرمهال زړه بدوالی، کانګې، سر دردي او نورې ستونزې تجربه کړي دې ته د موشن سکنس ناروغي ویل کیږي.
ځینې خلک کله چې په موټر کې ناست وي د ناروغۍ احساس کوي (د موټر چلولو پرمهال نه، خو نور مسافرین) چې د سر درد یا ستړیا احساس هم ورسره مل وي، که تاسې هم له دغه ډلې یاست نو عادي ستونزه ده.
خو ځینې نېکمرغه خلک هم شته چې دا ډول شکایت نه لري، دوی په موټر کې په ساعتونو ساعتونو سفر کولی شي؛ خو دا ولې دا توپیر موجود دی؟ تر اوسه هیڅوک یې په ځواب نه پوهیږي. د ساینسپوهانو په وینا، د دې ناروغۍ خطر ممکن په میرمنو او د نیم سري ناروغانو کې لوړ وي.
احتمالي لاملونه یې څه دي؟
لکه څنګه چې پورته یادونه وشوه، دا یوه له رازه ډکه او عجیبه ناروغي ده چې اصلي لامل یې معلوم نه دی؛ خو متخصصینو ځینې احتمالي لاملونه په ګوته کړي.
په دې اړه یوه خبره واضحه ده، کله چې دا حالت رامنځته کېږي نو هغه مهال زموږ خواس دماغو ته متضاد پیغامونه لېږي. د مثال په توګه که تاسو په یوه زانګو کې ناست یئ چې پورته او ښکته حرکت کوي، دا وخت زموږ سترګې په یوه شي متمرکزې وي او عضلات مو بل ډول احساس کوي او داخلي غوږ بیا څه حس کوي.
زموږ دماغ نشي کولی چې دا متضاد سیګنالونه اداره کړي چې په پایله کې د سر درد یا زړه بدوالی رامنځته کیږي. متخصصین پدې باور دي چې د موشن یا حرکت ناروغۍ کې د داخلي غوږ رول ډېر مهم دی ځکه چې دا د توازن د احساس په کنټرول کې مرسته کوي.
داخلي غوږ د یوې شبکې برخه ده چې د (vestibular) سیسټم په نوم یادیږي، چې دا سیسټم دماغو ته د بدن له شاوخوا معلومات لیږي. زموږ مغز له ټول بدن څخه معلومات راټولوي او د پوهیدو وړ یې ګرځوي خو زیاتره وختونه دا پروسه ګډوډیږي. د بېلګې په توګه، په الوتکه کې د سفر پر مهال کله چې د حرکت احساس کوئ، خو سترګې مغز ته وايي چې حرکت نشته او ناست دی او په موټر او کښتۍ کې هم ورته کیسه تکرارېږي.
نښې نښانې:
دا ناروغي ښایي د بدهضمۍ سبب شي، همدغه راز خوله کېدل او سر ګرځېدل هم پکې پیښیږي. بله خوا د رنګ ژېړېدل، سردردي، خوا ګرځېدل، کانګې او توازن ساتلو کې مشکل یې هم عامې نښې دي.
هغه عوامل چې خطر زیاتوي:
دا ناروغي د هر ډول سفر پرمهال واقع کېدای شي لکه په سړک په موټر کې سفر، په اوبو کې د کښتۍ یا په هوا کې د الوتکې د سفر پرمهال او ځینې خلک په زانګو یا ټال کې هم یاده ستونزه تجربه کوي.
له درملو پرته څنګه ځان خوندي وساتو؟
ځینې طریقې په لاندې ډول دي:
۱. د موټر یا بس په مخکینۍ څوکۍ کې کېناستل.
۲. په الوتکو او اورګاډو کې د کړکۍ اړخ ته غوره کول.
۳. که امکان لري، څملئ او سترګې پټې کړئ.
۴. له چای یا کافي څخه ډډه وکړئ په کافي اندازه اوبه وڅښئ.
۵. له سفر څخه دمخه له ډېر خوراک څخه ډډه وکړئ.
۶. له سګریټ څکولو څخه ډډه وکړئ.
۷. د مختلفو فعالیتونو په ترسره کولو سره پام غلط کړئ لکه د موسیقۍ اوریدل؛ خو د مطالعې هڅه مه کوئ.
۸. د ژورې ساه اخیستلو له لارې ځان آرام کړئ یا خپلې سترګې وتړئ او له ۱۰۰ تر ۱ پورې سرچپه حساب وکړئ.
۹. یو ساکن څیز ته وګورئ یعنې له موټر څخه اسمان ته کتل پیل کړئ.
۱۰. د ادرک یا زنجبیل لږ مقدار ژوول هم ګټور وي.
۱۱. د پودینې یا نعناع بوی کول هم د آرام سبب کېږي.
